GR | EN

∆υαδικά συστήµατα, από barcodes ως το άσπρο-µαύρο της σκακιέρας. Νήµατα που συνθέτουν δίκτυα. Τα κύµατα στο νερό που στραφταλίζοντας δηµιουργούν κυψέλες. Το χιόνι της αποσυντονισµένης εικόνας.

Το έργο «Παλμικά Πεδία» της Αιμιλίας Παπαφιλίππου φέρνει στο µυαλό τη σχέση του διακριτού µε το συνεχές. Τη σχέση γλώσσας µηχανής και γλώσσας των ανθρώπων.

Ποιά σχέση έχει το 0-1 του barcode και του ψηφιακού υπολογιστή µε αυτό που αισθανόµαστε σαν τη ροή της σκέψης µας; Ποιός είναι ο δρόµος από τα ηλεκτρικά σήµατα του δικτύου των νευρώνων του εγκεφάλου ως την πλούσια εικόνα που έχουµε για τον κόσµο γύρω και µέσα µας; Ο δρόµος απο την τεχνολογία στην τέχνη;


Ι Μαθηματικά: Ο Xαμένος Kρίκος Tέχνης και Eπιστήμης Ι
Γιάννης Βλασσόπουλος Μαθηματικός, Ph.D.Institut des Hautes
Etudes Scientifiques Bures sur Yvette, France

Binary systems, from barcode to a black and white chess board. A network made of strings. Shining water waves forming cellular structures. The noise of an untuned TV image.

Aemilia Papaphilippou’s installation, “Pulsating Fields”, brings to mind the relation between discrete and continuous. The relation between machine language and human language.

What is the relation between the 0-1 of a barcode or of the digital computer and that which we feel to be the flow of our thoughts? What is the path, from the electrical signals propagating through the network of neurons in the brain, to the rich picture which we have of the world around us and inside us? The road from technology to art?


Ι Mathematics: the Missing Link between Art and Science Ι
Yiannis Vlassopoulos Mathematician, Ph.D. Institut des Hautes Etudes Scientifiques
Bures sur Yvette, France

Πότε ένα δημιούργημα είναι έργοτέχνης; Προφανώς είμαστε μακριά από την τελική απάντηση σ’αυτό το ερώτημα, αν ποτέ βρεθεί μία, αλλά σίγουρα ένα χαρακτηριστικό του έργου τέχνης είναι ότι αποτελεί ένα καινούργιο σύμβολο μέσα στα πλαίσια του πολιτισμού στον οποίο γεννιέται.

Παρότι προέρχεται από συγκεκριμένες εμπειρίες, σκέψεις, συναισθήματα, ικανότητες και προθέσεις του καλλιτέχνη, τελικά από τη στιγμή που φεύγει από τα χέρια του δημιουργού του είναι μια δομή προς χρήση από όλους όσοι έρχονται σε επαφή μαζί του.

Κατ’ αυτήν την έννοια είναι ένα εργαλείο κατανόησης και χαρτογράφησης του κόσμου, του εαυτού μας και της αλληλεπίδρασης των δύο. Ένα αφηρημένο μοντέλο που μας βοηθά να μιλήσουμε και να σκεφτούμε για νέα πράγματα.

Στα χέρια του καλλιτέχνη ακόμα και οικείες δομές όπως, στην περίπτωση των «Παλμικών Πεδίων», μια σκακιέρα ή ο παφλασμός των κυμάτων, μετατρέπονται και ανασυντίθενται σε εντελώς καινούργιες δομές που στη δική μου περίπτωση σηματοδοτούν τη σχέση μαθηματικών και ανθρώπινης φύσης.

Ένα έργο τέχνης δεν έχει εκ των προτέρων μονοσήμαντα καθορισμένο σκοπό αλλά ο καθένας το προσαρμόζει στη δική του ζωή, όπου νιώθει ότι ταιριάζει και δίνει νόημα. Ταυτόχρονα σαν σύμβολο μπορεί να ενώσει τους ανθρώπους γύρω του, παρέχοντας κοινό μοντέλο για κάποιες εμπειρίες.

Η επιστήμη τώρα, λειτουργεί με αντίστροφο τρόπο μελετώντας, καταγράφοντας και αναλύοντας συγκεκριμένα φυσικά φαινόμενα. Για παράδειγμα, ο νόμος του Νεύτωνα περιγράφει ακριβώς και αποκλειστικά την επιτάχυνση α ενός σώματος μάζας μ αν δύναμη F εξασκηθεί πάνω του.

Έτσι, όταν κάθομαι στο αεροπλάνο την ώρα της απογείωσης, η δύναμη που κολλάει το κεφάλι μου στο κάθισμα είναι ίση με τη μάζα του επί την επιτάχυνση του αεροπλάνου και την ώρα της προσγείωσης η δύναμη που με σπρώχνει μπροστά δίνεται απο τον ίδιο τύπο. Από την άλλη, όταν είμαστε σε σταθερό ύψος 10 χιλιομέτρων και σταθερή ταχύτητα 900 χιλιόμετρα την ώρα μπορώ άνετα να πιω τον καφέ μου μια και δεν αισθάνομαι καμία δύναμη να πιέζει μπρος ή πίσω, εφόσον η επιτάχυνση είναι μηδέν.

Ο τύπος αυτός προήλθε από παρατήρηση και πειράματα και αφορά μόνο το συγκεκριμένο φαινόμενο.

Η μαθηματική έκφραση του νόμου όμως, η εξίσωση F=μ x α, ότι δηλαδή μια ποσότητα (F) ισούται με το γινόμενο δύο άλλων (μ επί α) είναι βασισμένη στον πολλαπλασιασμό αριθμών.

Ο πολλαπλασιασμός αριθμών είναι η πιο απλή περίπτωση (σε συνδυασμό με την πρόσθεση) μιας μαθηματικής δομής που ονομάζουμε «άλγεβρα» και υπάρχουν άπειρα διαφορετικά μεταξύ τους ενδιαφέροντα παραδείγματα αλγεβρών, μία απο τις οποίες διέπει την κβαντική μηχανική.

Τα μαθηματικά είναι κατά μία έννοια η δημιουργία και μελέτη δομών που μπορούν να κατασκευαστούν εισάγοντας σχέσεις ανάμεσα σε σύμβολα/σημεία, που δεν έχουν καμία άλλη σημασία ή ιδιότητα, εκτός από το ότι είναι διαφορετικά μεταξύ τους.

Όπως ένα έργο τέχνης είναι μια δομή προς χρήση σε διαφορετικές περιστάσεις όπου ταιριάζει σαν μοντέλο για την ανθρώπινη εμπειρία του κόσμου, με τον ίδιο τρόπο οι μαθηματικές δομές χρησιμεύουν σαν μοντέλα της φύσης στην επιστήμη.

Για παράδειγμα, ο ταπεινός πολλαπλασιασμός αριθμών περιγράφει εκτός απο το νόμο του Νεύτωνα και πολλά άλλα φαινόμενα: από την πίεση που εξασκείται στα αυτιά κάποιου που κάνει βουτιά στη θάλασσα μέχρι τη δύναμη που εξασκεί ένα ελατήριο που το τεντώνουμε κατά μία απόσταση (η πρώτη ειναι ίση με μια σταθερά επί το βάθος και η δεύτερη με μια σταθερά επί την απόσταση).

Η μεγάλη διαφορά είναι ότι οι καλλιτεχνικές δομές, δηλαδή τα έργα τέχνης, είναι φτιαγμένα με υλικά που αναγνωρίζονται άμεσα και αυτόματα απο τις πέντε αισθήσεις μας ενώ, δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν έχουμε «μαθηματική αίσθηση», κάτι που κάνει την «κατανάλωση» μαθηματικών δύσκολη και αργή διαδικασία (και την παραγωγή επίσης, αλλά αυτό ισχύει και στις τέχνες). Παρόλα αυτά, όταν τελικά «δει» κάποιος μία μαθηματική δομή είναι συνηθισμένο να εκφράζεται όπως μπροστά σε ένα έργο τέχνης, λέγοντας ότι είναι περισσότερο ή λιγότερο ωραία και η αισθητική παίζει ρόλο στην κατασκευή νέων μαθηματικών.

Από την άλλη, βέβαια, ο εγκέφαλος κατασκευάζει την ανθρώπινη εμπειρία ξεκινώντας από ηλεκτρικά σήματα που διαπερνούν ένα δίκτυο νευρώνων. Αν υποθέσουμε ότι το μόνο χαρακτηριστικό ενός σήματος είναι ότι περνάει ή όχι μία σύναψη νευρώνων και δεν περιέχει καμία άλλη πληροφορία, τότε για να περιγράψουμε εξαρχής ένα τέτοιο σύστημα χρειαζόμαστε μια δομή που κατασκευάζεται «εισάγοντας σχέσεις ανάμεσα σε σύμβολα/σημεία, που δεν έχουν καμία άλλη σημασία ή ιδιότητα, εκτός από το ότι είναι διαφορετικά μεταξύ τους». Δηλαδή χρειαζόμαστε μια μαθηματική δομή.

Στην περίπτωση αυτή, ίσως μπορούμε να πούμε ότι, τα μαθηματικά είναι η γλώσσα μηχανής του ανθρώπου αλλά, βέβαια, χωρίς αυτό να αφαιρεί τίποτα από τις ανθρωπιστικές αξίες που είναι η βάση του πολιτισμού μας. Η τέχνη τότε, είναι μία γλώσσα υψηλού επιπέδου με την έννοια του όρου στον προγραμματισμό υπολογιστών. Δηλαδή μία αφηρημένη γλώσσα μακριά από το hardware αλλά κοντά στις ανθρώπινες αισθήσεις.

Οι δομές στα μαθηματικά εμφανίζονται σαν πράξεις μεταξύ αντικειμένων όπου, ξεκινώντας με δύο (ή παραπάνω) αντικείμενα κατασκευάζουμε ένα τρίτο (ή περισσότερα). Συνήθως, ταυτίζουμε τα μαθηματικά με τους υπολογισμούς αλλά οποιοσδήποτε υπολογισμός γίνεται στα πλαίσια μιας δομής.

Μ’αυτήν την έννοια, οι μαθηματικές δομές είναι σαν οικοδομήματα όπου τα υλικά είναι τα σύμβολα και συγκολλούνται επιβάλλοντας σχέσεις. Τα μαθηματικά «οικοδομήματα» συνδέονται μεταξύ τους με «δρόμους» φτιάχνοντας «πόλεις» και ένας υπολογισμός είναι μια διαδρομή μέσα στην πόλη.

Αντίστοιχα, η σκέψη μας σε καθημερινό επίπεδο κάνει διαδρομές στο πολιτισμικό σύμπαν που αποτελείται από καλλιτεχνικά, φιλοσοφικά, επιστημονικά, προσωπικά ή κοινά οικοδομήματα.

Όπως δεν υπάρχει απαραίτητα ένας μόνο δρόμος που συνδέει δύο σημεία σε μια πόλη έτσι υπάρχουν και διαφορετικοί υπολογισμοί που συνδέουν μία αφετηρία με ένα τέρμα. Κάποιοι είναι πιο κατάλληλοι από άλλους για συγκεκριμένες δουλειές.

Δύσκολοι υπολογισμοί που περνάνε από σκοτεινά σοκάκια και κακόφημες συνοικίες, δίνουν έναυσμα για να δημιουργηθούν νέα οικοδομήματα και άνετες λεωφόροι για εύκολη πρόσβαση. Το ίδιο ισχύει βέβαια και για τις μη μαθηματικές σκέψεις που περιπλανώνται στο πολιτισμικό σύμπαν.

Περιπλανόμενοι στη δομή των «Παλμικών Πεδίων» της Αιμιλίας Παπαφιλίππου, 0-1 και κύματα, hardware και software, δίκτυα και καμπύλες, τέχνη και τεχνολογία συνυπάρχουν σαν εκφάνσεις κάτι ακόμα πιο γενικού, που ίσως να είναι η ίδια η ανθρώπινη νόηση.


ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Η δομή της άλγεβρας είναι ένα καλό παράδειγμα μαθηματικής δομής: Μία άλγεβρα είναι ένα ζευγάρι από πράξεις ανάμεσα σε σύμβολα, που ικανοποιούν τις ίδιες σχέσεις όπως ο πολλαπλασιασμός και η πρόσθεση αριθμών αλλά όχι απαραίτητα αυτή που λέει ότι Α επί Β είναι ίσο με Β επί Α (π.χ. στην περίπτωση των αριθμών 2 επί 3 είναι ίσο με 3 επί 2). Αν και αυτή ισχύει τότε η άλγεβρα λέγεται μεταθετική.

Η κλασική Φυσική που περιλαμβάνει το νόμο του Νεύτωνα, αλλάζει με δραματικό τρόπο όταν περνάμε στην περιγραφή του μικρόκοσμου όπου ισχύει η κβαντική φυσική, αλλά η δομή της «άλγεβρας» παραμένει!

Είναι μια άλλη άλγεβρα, όχι αυτή των αριθμών αλλά πάλι έχει δυο πράξεις που ικανοποιούν τις ίδιες ακριβώς σχέσεις όπως ο πολλαπλασιασμός και η πρόσθεση αριθμών! Η διαφορά της άλγεβρας της κβαντικής φυσικής (λέγεται άλγεβρα «πινάκων») από την άλγεβρα των συνηθισμένων αριθμών είναι ότι δεν είναι μεταθετική και άρα “Α επί Β” ειναι διαφορετικό του “Β επί Α”. Αυτό, τελικά, συνεπάγεται ότι στο «κβαντικό μπάσκετ» με μπάλα στο μέγεθος ηλεκτρονίου, δεν μπορεί να ξέρει κανείς ταυτόχρονα, με απόλυτη ακρίβεια, τη θέση και την ταχύτητα της μπάλας και μάλιστα όσο περισσότερο καθορίζουμε τη μία, τόσο μεγαλώνει το σφάλμα στον υπολογισμό της άλλης. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται αρχή της αβεβαιότητας του Heisenberg.

2. Είμαστε τόσο εξοικειωμένοι με τον πολλαπλασιασμό που τον θεωρούμε κάτι προφανές αλλά το γεγονός ότι κάτι το έχουμε συνηθίσει δεν σημαίνει ότι είναι και τετριμμένο, είναι μάλλον ένδειξη του πόσο χρήσιμο είναι (παράδειγμα ο αέρας που αναπνέουμε).

When is a creation, a work of art? We are obviously far from the final answer to this question, if one will ever be found, but it’s clear that a prominent feature of a work of art is that it’s a new symbol within the framework of the civilisation in which it is born.

Even though it’s the result of concreate experiences, thoughts, feelings, abilities and intentions of the artist, in the end, once it leaves the hands of its creator, it is a structure to be used by all those who come in contact with it.

In that sense, it’s a tool for understanding and mapping out the world, ourselves and the interaction between the two. An abstract model which helps us think and talk about new things.

In the hands of the artist, even familiar structures like a chess board or the sea waves of “Pulsating Fields” are transformed and recomposed into totally new structures, which in my case, signify the relation between mathematics and human nature.

A work of art doesn’t have an a priori uniquely specified purpose but everyone can adapt it to their own life, wherever they feel it fits and gives meaning. At the same time, a symbol can unite people around it by offering a common model for certain experiences.

Science, on the other hand, functions in the opposite way, studying, recording and analyzing concreate natural phenomena. For example, Newton’s law describes precisely and uniquely the acceleration a, of a body of mass m, when a force F is applied to it.

Therefore, when I am sitting in a plane at the time of take-off, the force gluing my head to the back of my seat is equal to the product of its mass multiplied by the acceleration of the plane while when it’s landing the force pushing it forward is given by the same formula. On the other hand when we are cruising at a constant altitude of 10 Km and at a constant speed of 900 Km per hour, I can comfortably enjoy my coffee as there is no force pressuring back or forth, since the acceleration is equal to zero.

This formula was derived from observation and experiments and concerns only this concrete phenomenon.

On the other hand, the mathematical expression of the law, namely the equation F=m x a, which says that a quantity (F) is equal to the product of two others (m times a) is based on number multiplication.

Number multiplication (along with addition) is the simplest example of a mathematical structure which is called “algebra” and there are infinitely many interesting examples of different algebras, one of which describes quantum mechanics.

Mathematics is, from a certain point of view, the creation and study of structures which are constructed by introducing relations among symbols/signs that have no other meaning or property except that they are distinct.

Just like a work of art is a structure to be used in different situations where it fits as a model for the human experience of the world, in the same fashion mathematical structures are used as models of nature in science.

For example, the humble multiplication describes, except Newton’s law, many other phenomena: from the pressure applied to the ears of someone diving in the sea, to the force exerted by a spring stretched by a certain distance (the first is equal to a constant times the depth and the second to a constant times the distance).

The big difference is that, artistic structures, i.e. works of art, are made with materials which are immediately and automatically recognised by our five senses, while fortunately or unfortunately, we don’t have a “mathematical sense”. This makes the “consumption” of mathematics a difficult and slow process (the production as well but this is the also the same in art).

Nevertheless, when one eventually “sees” a mathematical structure then it is common to express one’s self just like when experiencing a work of art, saying that it is more or less beautiful and aesthetics plays a part in the construction of new mathematics.

On the other hand, the brain constructs the human experience starting from electrical signals which propagate through a network of neurons. If we assume that the only characteristic of a signal is whether it passes or not through a synapse and contains no other information, then in order to describe ab initio such a system, we need a structure which is “constructed by introducing relations among symbols/signs that have no other meaning or property except that they are distinct”. In other words we need a mathematical structure.

In that case we may be able to say that mathematics is the machine language of human beings. Of course this doesn’t affect at all the validity of the humanistic values, which are the bases of our civilisation. Art, then, is a high level language in the sense of the term in computer programming. Namely, an abstract language, far from the hardware but close to human senses.

Structures in mathematics appear as operations between objects where, starting with two (or more) of them we construct a third one (or several). Usually we identify mathematics with calculations but any calculation takes place within a certain structure.

In that sense, mathematical structures are like edifices where the building blocks are symbols/signs and they are held together by imposing relations. Mathematical edifices are connected by “roads”, making “cities” and a calculation is a path in the city.

In the same fashion, thought on an everyday level follows paths in the cultural universe which is constituted by artistic, philosophical, scientific, personal or common edifices.

Just like there may be multiple roads connecting two parts of a city, so there are different calculations connecting an origin and a destination and some of them are more appropriate than others for a given task.

Hard calculations that go through dark alleys and bad neighborhoods provide an incentive for the creation of new edifices and comfortable highways for easier access. The same is true for non-mathematical thoughts of course.

Wandering through the structure of Aemilia Papaphilippou’s “Pulsating Fields”, 0-1’s and waves, hardware and software, networks and curves, art and technology coexist as different facets of something even more general which may be the human intellect itself.


NOTES

1. The structure of an algebra is a good example of a mathematical structure: An algebra is a pair of operations between symbols, which satisfy the same relations as the multiplication and addition of real numbers, but not necessarily the one which says that A times B is equal to B times A (e.g. for numbers, 2 times 3 is equal to 3 times 2). If this also holds then the algebra is called commutative.

Classical physics, which includes Newton’s law, changes dramatically when one passes to the description of the microscopic world where quantum physics is valid instead, but the structure of “algebra” remains!

It is a different algebra, not the one of numbers, but it still has two operations satisfying the exact same relations as the multiplication and addition of numbers! The difference between the algebra of quantum mechanics (called the algebra of “matrices”) and the algebra of ordinary numbers is that it is not commutative, namely A “times” B is not equal to “B times A”. Eventually this implies that in “quantum basketball” where the ball has the size of an electron, one can never know with absolute accuracy, simultaneously the position and speed of the ball. In fact, the more precision we have on one, the more the error in measuring the other. This phenomenon is known as the Heisenberg uncertainty principle.

2. We are so familiar with multiplication that we consider it as something obvious but the fact that we are used to something doesn’t mean that it is trivial, it’s more likely an indication of how useful it is (e.g. consider the air we breathe).


| Interviews |

INTERVIEW: Aemilia Papaphilippou, to Kostas Prapoglou
LINK: http://www.aestheticamagazine.com/blog/interview-artist-aemilia-papaphilippou/


Have you ever thought that contemporary art could play a pivotal role in the understanding of our past through our present and future hypostasis? Contemporary Greek artist Aemilia Papaphilippou explores the interconnection of realities with a major intervention set at the iconic public site of the Ancient Agora of Athens, right at the foot of the Parthenon. Papaphilippou’s Pulsating Fields (commissioned and produced by NEON and part of its City Project for 2014) is an installation triptych embracing a site-specific marble sculpture, a video projected on a surface of 440 x 40 feet of the 2nd century BC monumental Stoa of Attalos, and a performance.

Departing from the survey of her chess continuum, Papaphilippou focuses on the notion of the ubiquitous and perpetual motion via the historical, socio-cultural and anthropological realms. The interweaving of such elements can dynamically be sensed in the presence of her sculpture, which is profoundly activated as a locus within locus. Visitors are invited to navigate through a labyrinthine network of a cotton web, engaging in an inner dialogue and encountering heterogeneous esoteric trajectories. Her video projection is the ultimate alter ego of her sculpture, all set in motion. Surveying the impact of the sunlight on the ancient monuments and the standing architectural features, the artist succeeds in decoding the forces of linear movement of light in close relation with the orbit of the Earth and the parallel emergence of shadows. A time-lapse investigation on the Stoa reveals a barcode formation in flux, a distinctive signature identity of the building itself. These parallelisms with cryptography and data encoding in Papaphilippou’s oeuvre, translate into the decoding of the cultural DNA as this passes from generation to generation. The Ancient Agora of Athens is a domain that inspires an ongoing dialogue, manifested throughout the artist’s conversation with the surrounding historical buildings, diverse cultural eras and human beings.


KP: The Ancient Agora of Athens is an iconic heritage site encompassing a wealth of historical and cultural characteristics. To what extent do you think your intervention is in harmony with its surrounding locus as an ambassador of public art in the city?

AP: In the need to understand nature so as to survive, we devised solutions, symbols; in other words, culture as meta-nature. In this sense, Art is a tool of expression but also one of change; altering our conception both of self and cosmos. Basically all art is public, encompassing both the individual and the collective. It is a strategy for evolution while being a technology of thought in the guise of self-expression. Pulsating Fields is, I believe, in harmony with the Ancient Agora.

KP: Pulsating Fields incorporate sculpture, performance and video. How do these disciplines integrate with one other and the visitors?

AP: Each medium allows me to propagate my message in accordance to its nature. The sculptural installation involves the visitor on a somatosensory level where one by simply walking on the marble platform -while having at the same time to find her/his way through the labyrinthine net- becomes aware that walking is not exactly such an easy task as we have grown to accept. It is, in fact, a balancing act that we have managed to master after a year or more of intense practice in our lives. Bipedalism, an evolutionary trait that made us human, involves balancing the two hemispheres of our brain. This balancing act entails that a chess continuum takes place; and I’m referring both to the dialectic process of synthesis of opposing assertions and to the ideogram/pattern depicting the chess map in one single line. Entering the platform -a decision of actually being, or not, an active participant- becomes highly significant within the environment of the Ancient Agora of Athens which is, after all, the birthplace of Democracy. I’m bound to call this awareness of being active participants in the making/weaving of things, nowadays, net-consciousness. Of course, I’m referring to the web as well; since it becomes gradually evident how densely interconnected everything is. In the video projection, actuality is being metamorphosed by electronic reality. Energy is a pulsating field that intertwines all. Surprisingly, the similarity of light sparkling on the sea to white noise, or the colonnade architecture to the barcoded intermittence of the binary code of 0,1 attests to both nature and culture alike being pulsating fields. I believe the performance will be transmitting this further.

KP: How have you evolved your Chess Continuum ideogram and how do you envisage it evolving in the years to come?

AP: Chess Continuum, a single line ideogram of the chess map, was initially conceived in 1992. However it was being preceded by the 1991 chessboard of marble and burnt engine oil, Playing in the Fields of Time there is no Winning ever, exhibited in the Sao Paolo Biennial where I represented Greece. Underneath the square marble slabs and the square oil containers I had a metallic grid which held the whole piece together; this started me thinking on grids. In 1992, I devised a string variation of the chessboard formation titled Logos Scheme or What a burden to travel light (among other reasons because string was a solution to a narrow budget), where by simply having to weave a chess grid in space I realised that I could draw the chess map in one single thread/line. This brought me gradually, to the realisation of the first Chess Continuum ideogram. It alluded to weaving, where opposites intertwined (as if in a two-ply thread, a DNA strand of sorts), being both warp and weft- communicated their complementarity. What was initially geometric and stable started appearing in nature as a flowing, oscillating, pulsating field. I could recognise it, nearly immaterially, as refracted light on the sea, in sand formations on the sea shore -more stable there- on landscapes as seen from the airplane, or in relationships, more complex and multi-dimensional. I therefore realised that all pulsates; like the waves of the seas or your mobile phone. Oscillating, mutating, yet connected -as if by threads- into a coherent network, a field, a grid, intangible, imperceptible but absolutely real. Very gradually the ideogram changed into a wavy variation. Furthermore, I sensed that it talked about our limited ability to understand chaos and order where these are only terms to describe our own limits, our own measure of awareness. Nowadays, after this piece in the Ancient Agora of Athens, I feel that perhaps another realisation is eminent and yet I cannot control this process. I’m experiencing, to use one of my titles, Being the Game and the Game’s Game, creating it as much as it creates me. In every way in our era of globalisation, cross-cultural interdependence and ecological imbalance, Chess Continuum is in full progress.

KP: The exhibited work is within a site that is visited by numerous people on a daily basis. What is the reaction of those who are not aware of the installation and, consequently, do not expect to engage with contemporary art in an area of ancient monuments and historical interest?

AP: I’m happy to report that in most cases, after the initial surprise, it is a reaction of great interest, even delight! I dare to say that people seem to be “at home”, justified in a way, since basically they are called to trust their bodies. In this sense, I believe that this reinstated corporeality becomes a hidden archive of freedom as balance and self-respect and respect towards others.

Aemilia Papaphilippou: Pulsating Fields, until 30 November, Ancient Agora of Athens, Greece. Find out more at www.neon.org.gr

Kostas Prapoglou


| Συνεντεύξεις |


ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Αιμιλία Παπαφιλίππου στην Ελισάβετ Σταμοπούλου

«Αντιλαμβάνομαι τον πολιτισμό ως στρατηγική εξέλιξης»
LINK: http://entertainment.in.gr/html/ent/462/ent.172462.asp


Το παιχνίδι του χρόνου, η εξέλιξη, η ρευστότητα και η ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον, είναι στοιχεία που ενυπάρχουν στο έργο της καλλιτέχνιδας Αιμιλίας Παπαφιλίππου, «Παλμικά πεδία/Pulsating Fields». Το έργο εκτίθεται στο χώρο της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας, με την υποστήριξη του οργανισμού ΝΕΟΝ, και παράλληλα λειτουργεί ως βιντεοπροβολή στην Στοά Αττάλου, ορατή από τον πεζόδρομο της Αδριανού.

Η Αιμιλία Παπαφιλίππου, που μεταξύ άλλων συμμετείχε στην έκθεση της ελληνικής προεδρίας στην ΕΕ, «Ναυτίλος: Ταξιδεύοντας την Ελλάδα» στην Bozar των Βρυξελλών, μιλά στο in.gr για την πηγή έμπνευσής της, για την τέχνη στην ψηφιακή εποχή, ενώ εξηγεί το έργο της. «Το παιχνίδι του Σκακιστικού Συνεχούς βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη», αναφέρει, ενώ δηλώνει: «αντιλαμβάνομαι την τέχνη ως τεχνολογία της σκέψης και τον πολιτισμό ως στρατηγική εξέλιξης».


Μέσα από την εγκατάστασή σας επιχειρείτε, κατά κάποιο τρόπο, να ανοίξετε γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα στο αρχαίο και στο σύγχρονο; Ποια αντιθετικά ζεύγη θέλετε να τονίσετε;

Το "αρχαίο" και το "σύγχρονο" δεν είναι "αντιθετικό ζεύγος"- κάθε άλλο. Απ´αρχής κόσμου, στην ανάγκη να κατανοήσει τη φύση για να επιβιώσει, ο άνθρωπος επινοεί λύσεις, σύμβολα... δηλαδή πολιτισμό ως μεταφύση. Σε αυτή τη λογική λοιπόν και η τέχνη ( αλλά και άλλες συγκροτήσεις συστημάτων) δεν είναι παρά εργαλείο έκφρασης αλλά και μεταβολής της αντίληψής μας για τον Εαυτό μας και τον Κόσμο. Ο πολιτισμός είναι φαινόμενο συνεχείας που υφαίνεται καθημερινά. Υφαίνεται ξυφαίνεται, λοιπόν, το μέλλον, από όλους μας και από τον καθένα ξεχωριστά, και αυτή η αντίληψη γενέθλιο τόπο έχει την Αρχαία Αγορά των Αθηνών.


Πόσο σας απασχολεί η τέχνη στην ψηφιακή εποχή; Πιστεύετε ότι το ψηφιακό στοιχείο μπορεί να της δώσει ένα πιο προσιτό πρόσημο;

Η ψηφιακή διάσταση στην τέχνη ενδεχομένως να διευκολύνει κάποιους και άλλους να τους δυσκολεύει. Σε όλες τις περιπτώσεις το σημαντικό είναι αν αυτό που έχει ειπωθεί ακουμπάει τις καρδιές και το πνεύμα των ανθρώπων. Αυτό συμβαίνει όταν αυτό αναφέρεται σε μια εμπειρία, κοινή ίσως, όμως όχι πλήρως κατανοητή ακόμη από το σύνολο των ανθρώπων. Πραγματικά λοιπόν αντιλαμβάνομαι τη τέχνη ως τεχνολογία της σκέψης και τον πολιτισμό, ως στρατηγική εξέλιξης, λογισμικό, που κληροδοτείται και διαφοροποιείται από γενιά σε γενιά, μεταβάλλοντας τους χρήστες του.


H διαφορά στην καταγωγή επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται οι θεατές το έργο σας;

Προφανώς ο κάθε άνθρωπος δικαιούται να έχει και έχει, βάσει της ιδιοτυπίας και της μοναδικότητάς του, τη δική του ανά-γνώση (όπως πολύ εύστοχα υποβάλλει η λέξη). Η διαφορά στην καταγωγή ενδέχεται να διαφοροποιεί λοιπόν τις γωνίες από όπου βλέπει κανείς τα πράγματα αν και στην εποχή της παγκοσμιοποίησης τα δεδομένα της καταγωγής συνυπάρχουν με την αντίληψη πως η κοινή καταγωγή μας είναι πρωτίστως "γήινη και υδάτινη" για να αναφερθώ σ´ενα στίχο του Ελύτη.


Τι συναισθήματα επιχειρείτε να καλλιεργήσετε μέσα από τη δημιουργία σας; Μέσα στους στόχους σας είναι και η ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον;

Tα συναισθήματα ή αν θέλετε η επίγνωση που θέλω να ενεργοποιηθεί και να καλλιεργηθεί στους θεατές και συμμετέχοντες του έργου "Παλμικά Πεδία" είναι πως όλοι και ο καθένας μας ξεχωριστά είμαστε υπεύθυνοι για αυτό που συμβαίνει γύρω μας και με τη στάση μας συμβάλουμε στη τροπή των πραγμάτων. Αναφέρομαι στην επίγνωση και την ανάδυση δικτυακής συνείδησης.
"Σκακιέρα" με άλλα λόγια δεν υπάρχει, με την έννοια πως το παιχνίδι δεν τελειώνει ποτέ...

"Σκακιστικό Συνεχές" όμως υπάρχει -και αναφέρομαι στο ιδεόγραμμα δικτύου όπου σχεδιάζω τη σκακιέρα με μια μονοκονδυλιά-. Πρόκειται δηλαδή για μια συνεχή διαλεκτική σχέση, η δια της αντίθεσης σύνθεση, ένα οργανικό και συνεκτικό πλέγμα όπου βέβαια η ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον είναι σαφώς μέσα στη σκέψη μου. Όπως έγραφα παλιότερα για το Σκακιστικό Συνεχές: Πρόκειται για το παιχνίδι που διαρκεί εδώ και καιρό, της μιας στιγμής που διαδέχεται την άλλη, μεταβάλλοντάς τα όλα, πάντα παραμένοντας το αυτό. Το παιχνίδι του χρόνου, όπου ίσως και ο ίδιος ο χρόνος να μην είναι παρά μια ακόμη παρτίδα κι όπου η ενέργεια πληρο-φορεί την ύλη και τ'ανάπαλιν.Όλα ρευστά και συμπαγή συνάμα, τίποτα δεν είναι οριστικό και όλα συνυπάρχουν αλληλοσυγκρουόμενα, διαφέρουν μα πάντα συμφωνούν, συνερίζονται και συνορίζονται συστηματικά και μας σαγηνεύουν αδιάκοπα σ'αυτό το παιχνίδι της ροής που παίζει κανείς και παίζεται και ο ίδιος, ποιεί και ποείται το Είναι εν τω Γίγνεσθαι. Σε κάθε περίπτωση στη εποχή μας, της παγκοσμιοποίησης , της διαπολιτισμικής αλληλεπίδρασης και της οικολογίας, το παιχνίδι του Σκακιστικού Συνεχούς, της ενότητας ως διαχωριστότητα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.

Σε ποια κατάσταση θα μεταφερθεί, πιστεύετε, ένας Έλληνας βλέποντας τη δημιουργία σας;

Στο παρόν.


Εκτός από το περιβάλλον, ποια άλλα στοιχεία λειτουργούν ως πηγή έμπνευσης; Θα λέγατε ότι τα έργα σας διακρίνονται και από ρευστότητα;

Έμπνευση είναι η ίδια η ζωή μας , ο τρόπος που επιλέγουμε να τη βιώσουμε...όπου βέβαια το ρευστό και το εφήμερο ενυπάρχει.


Συνέντευξη: Ελισάβετ Σταμοπούλου *Υποστήριξη για την υλοποίηση της έκθεσης απο τον οργανισμό ΝΕΟΝ


| Interviews |

INTERVIEW: Aemilia Papaphilippou to Efi Michalarou
LINK: http://www.dreamideamachine.com/en/?p=1358

Aemilia Papaphilippou is among the artists that their work is characterized by a basic pattern-axis: hers being “Chess Continuum”. Since I first met her, immediately after her participation in the Biennale of Sao Paulo in 1991 where she was representing Greece, till today, her work evolves in time and space, unfolding. Just like the “Pulsating Fields” of the present, which is the first commission of the NEON foundation for public art in the city, a project where contemporary art creates a public dialogue with the City and Citizens. A work of triunity: so powerful as the installation is in the Ancient Agora, experiential, high vibrational, coalescing, as the performance is, of international standards beyond the narrow limits of Greece, as the video projection is upon the Stoa of Attalos, without counteracting ancient Greek beauty. Aemilia Papaphilippou is a contemplative artist, so the dialogue with her, like life’s journey, is meaningful and of the essence, done on the occasion of a really great, monumental and structured work: the “Pulsating Fields”.

Mrs. Papaphilippou, you are presenting the art piece ”Pulsating Fields”, at the Ancient Agora, within the “City Project 2014” which is an initiative of the NEON foundation. How did this collaboration come about, and how have you responded to this call?

I first encountered NEON’s declaration announcement in the press and felt it displayed an awareness of culture being a process of interconnectivity: that instigated me and I approached them. I sent an email asking for a meeting, declaring also my basic concept: the ideogram of 1992, Chess Continuum where a chess map is drawn in its entirety by one single line revealing it to be basically a grid, a nexus of interconnectivity. That I felt might interest them. Furthermore, since NEON professed interest in supporting contemporary art displayed in venues other than the expected it felt probable that they might also show interest in my need to enter an archaeological place with a twine at hand. I was, to my surprise, indeed received by the director Elina Kountouri and given the opportunity to further expand my thoughts on the notion of culture being a continuum; a weaving pattern of sorts. Through this process it was decided and it was announced that I would be the first artist commissioned to do a “city project” somewhere in the historical city centre which was unspecified at the time. Shortly after that I was invited by the Ministry of Culture to participate in the exhibition of the Greek E.U presidency in Brussels, “Nautilus: Navigating Greece”, where I met Nikoletta Saraga, the archaeologist in charge of the Ancient Agora. There, in the spur of the moment, talking over dinner about culture as continuum (without her knowing that we could have the support of NEON) she invited me to do “something” in the space of the Ancient Agora! Of course, I couldn’t be happier since the Ancient Agora is after all the birthplace of Democracy. It is in fact the most appropriate place for Chess Continuum as net-consciousness (to use a term of my own), or to put it in classical terms as a dialectic synthesis of opposing assertions. Of course my proposal -a most detailed study- underwent the approval of the central archaeological committee. In all, I feel that this nearly magical coming together, this simultaneity of intentions and volitions, reflects collectivity as a phenomenon of synchronicity in a way that exceeds us all.

Tino Sehgal presented his work in the Roman Agora and you in the Ancient Agora, simultaneously; these being two completely different projects with different artistic approaches and different references. Was it a challenge for you or a fruitful artistic dialogue?

Knowing that Tino Seghal would be showing a piece in the Roman Agora, (besides being given the chance to experience this piece -that I read about- in person), I felt it definitely established a dialogue between us although in reality I was never given the opportunity to meet him. I therefore couldn’t be happier to be exhibitting along an international artist who has won such recognition. In this sense what happenned -and was reflected in criticisms written to that matter- was to have parallely two contemporary artists within archeological spaces dealing with what art is. For him something which is an everyday process in our meditteranean culture -being involved in a rather openended dialogue I mean- was proposed as a guided performance. For me the piece per se, permeating all the manifestations of Pulsating Field, aims to change our awereness of ‘chess’ from a symbol of dominion to a a chessgrid of interconnectedness, a nexus of continuuous change. If we recognize this, respect then is revealed to be a natural law. Both pieces I think deal with memory and the way we archive notions and ideas… the way therefore we weave culture.

The site of the Ancient Agora, is extremely difficult, yet your proposal is daring and risky, in the sense of confrontation with the aura, the energy of the space, and history also. However, the artistic result confirms and co-signs, not only that you worked hard and in many levels so a contemporary work not to rise above history, nor history, the collective memory and consciousness to assimilate the contemporary work. Have you been entertaining this idea yourself long before the call of NEON?

Thank you! Yes! Οf course. I’m drawn I guess to places, outside the established venues, where it is least expected: deciding, for example, not to exhibit in the decorous space cleared up within the mess of the Zenetos FIX buiding – for the inaugural exhibition of National Museum of Contemporary Art – but do the “Fixed in Flux” projection within the wreck of the remnant building was actually quite an accomplishment; because I decided not to go along with the seemingly proper and respectable façade of the “Museum”. Now that I think back I even did a video-projection of “Chess Continuum” on archeological remnants, out in the public, in the city of Chania, back in 2006, if I remember correctly. I was immpressed to see that despite the bitter cold people stopped to see the piece for a long time… All this stems from an an awareness that all culture is a continuum, a technology of thought and a strategy for evolution where art works are both the tools but also the accomplishments. As declared in my statement: All pulsates; like the waves of the seas or your mobile phone. Oscillating, mutating, yet connected -as if by threads- into a coherent network, a field, a grid, intangible, imperceptible but absolutely real. Chess Continuum takes place, since it always entails synthesis of opposing assertions. Within this dialectic -often labyrinthine – battle, the instincts at play are one and the same as those of survival. But of course! What else? In the need to understand nature so as to survive we have devised solutions, symbols … culture as meta-nature. In this sense art is a tool of expression but also one of change; altering our conception of Self and Cosmos. We weave and un-weave – all and each and everyone individually – our future, and the birthplace of this awareness is in the ancient Agora of Athens. In this line of thought – call it net consciousness – respect is a natural law.

What does it mean for you as an artist the dialogue within the city- the Citizen and the State, in the literal, original meaning of the words?

Chess Continuum as in city, citizen,civility, civilization.

Watching all the three projects ”Pulsating Fields”, one realizes that the “Chess Continuum”, with which we came in contact with your work, is contained, indicating that there is a continuity and relevance, not only as “Elective Affinities”, but as a thread, as so nicely is used, invisible and unites all of your work.

It is indeed the case. From the weaving Chess Continuum of 1992 to the Pulsating Fields of today, the twine reels out evolving…It requires that I take intitiatives that -if not coming from the work itself- wouldn’t even cross my mind.

Although on your artistic carrier your presence, was a kind of “alternative performance”, here the relation of absence – presence, which was a balance in between, was deleted, making your presence felt with an excellent – emotional performance, eliminating the ”I”, creating, through the visible, invisible threads of union-action and inter-action with the viewers, as we experience it. Your performance is a collective project, where several people have collaborated, seems very simple, but it is extremely powerful, high vibrational experiential work, what is the reason for that and what was your objective in the planning stage?

Thank you again! Indeed all my work is characterized by performativety- from installations, most characteristically the 1991 Sao Paolo Biennale chessboard “Playing in the Fields of Time there is no winning ever”, to interactive projects. I have for a long time now been trying to instigate all kinds of interactive situations: from an exhibition I curated titled “The Fabric of Art” where I asked my fellow artists to basically interact on each other’s work. (Funding was withdrawn at the last minute and it never took place since unfortunately the company funding it went bankcrupt ). Later on I tried to design an interactive magazine that was issued for a couple of times:Atypon. It preceded the internet and yet I had in mind something in the logic of the interaction that the internet allowed further on. It was too soon though… For this performance I kept it simple: I asked people that I deeply respect their work; Efthimis Theodosis, a musician, who constructs his own musical organs being also a videoperson, Mariela Nestora an accompliced choreographer and dancer of yelpdanseco, to interact with me and vibrate space and time so as to make people realize how densely interrelated and interconnected we all are. Furthermore I asked from fellow artists, under the same criterion of respect, to help out, to spread the message, the thread… Anastasia Lambrou, Margarita Petrova, Eleanna Martinou, Zoe Said, but also people who I feel can be generous in the offering of their energy including our volunteers. Because the way I see it the basic performance in all, is being simply alive, present in the here and the now, and willing to be open to life…In this sense we all have to realize that what we perceive as Ego is a just construct, just a devised mechanism, through which we are called to act and perform what we come to experience as Self and Cosmos.In this awareness, that is consciousness, the Ego expands so as to loose all boundaries and feel at one with a flow that cannot be described but only experienced.

The most impressive work is the video projection in the Stoa of Attalos, a Monumental project, of international standards, ripe and concentrated, but also with a sense of proportion, which permeates your entire project. How easy was it to keep this balance and how this occurred?

The projection is indeed a spectacle seen from a distance whereas the marble platform and the performance require one’s bodily involvement. In all however I’m interested in the somatosensory input as a way of computing (making sense out of) information. In other words I’m not sending out information to be received, (falling into categories of ideas and notions already established) but I’m asking people to make sense out what is out there. To solve a riddle while making their own route towards understanding -what they end up understanding- to be therefore unique. I therefore call upon creativity as a sense of play, and that is part of what makes us human. As for the projection I always felt that the Ancient Agora and other places of archaeological interest are breathing at night, reverberating… The colonnade of the stoa of Attalos fascinated me. I photographed it in different times of the day and when I placed the photographs side by side I realized that they reminded me of the barcode!: The binary intermittence of 0, 1 that codifies information through pulsations, through the absence or presence of current. This observation along with the similarity of white noise to the sun sparking on the sea are the basic tools for the video projection- combined of course with the Chess Continuum ideogram propagating that both nature and culture alike are pulsating fields. Lately I was fortunate enough to enter Hephestus temple. There It was evident that what seems big from the outside is in fact rather small from the inside. This happens exactly because the colonnade reverberating light magnifies the effect of the building, maintaining, at the same time, a sense of proportion according to the human scale.

Have you thought to perform similar projects in other places, in Greece or abroad, within the city, creating this dialogue between contemporary art, ancient art, architecture, urban landscape and the viewers as players and conveyors of your project?

I have. At this point I would like to mention Kostas Prapoglou, archeologist but also curator and art critic on contemporary art, based in London, who not only contributed a beautiful text in the catalogue but was the very first to know of my need to intervene with a twine into an archaeological space, to believe in the feasibility of this vision, support me and stand by me every step of the way! I also had the support of Yiannis Vlassopoulos, a researcher mathematician on string theory at Ihes, France, who has been an active dialogue partner of 17 years, who has also contributed a beautiful text in the catalogue. Without the active support of these, but also other friends, Anastasia Lambrou being my assistant, Giorgos Gripeos photographing for the catalogue, Maria Maneta doing the 3d images –to name only few- I wouldn’t have accumulated the strength to see this project through.

Would you like the project to remain in the field, or to pass on the torch as characteristically you said, to the next artist? Who could potentially be?

As I said previously I understand culture as an interweaving continuum: part of what I wanted to put forward is that there is contemporary art in Greece and this is not to be treated as an oxymoron. We have, and I’m talking collectively here, (let me include the National Museum of Contemporary Art, the Onassis Culture Center, Neon if you like, myself included, or whomever else has decided to take cultural responsibility) to realize that importing well-established artists is rather easy .No risk is involved, after all they are already established in cultural environments elsewhere. Greek venues furthermore are beautiful and being also of historical importance they instigate genuine interest. Even more now in times of financial crisis. We have to understand therefore that the goal is to be able to support, and basically export let me add, what can contribute to the international dialogue that contemporary art is. We are far from it. Otherwise, by not acting, we are only allowing cultural intervention, if not cultural takeover. The right balance of what happens culturally elsewhere, with supporting cultural production here, has still to be achieved. And in this sense of course I would like what I experienced, with the support of NEON foundation, to continue: artists producing new works for the specific circumstances, as I did: Greek or non-Greek to that matter is irrelevant. However what is of the outmost importance is that this cultural production will be inspired and produced here, and if it is of high calibre, gradually, will be included in the cultural dialogue that is contemporary art. Of course I’m aware that I’m putting into action my notion of a museum “Fixed in Flux” as was my work titled for the inauguration of the National Museum of Contemporary Art I mentioned before. Being fixed upon what is in constant flux, and I mean art and creativity, would have – if FIX opened up and exhibited the making of the Museum as a work in progress- amounted now to an already functioning and most innovative, internationally, Museum. I’m convinced that prim programs that are designed as if we were somewhere else and not in the chaos we live in, of false beautifications as facades, do not contribute to our cultural making. In this sense of course I want to establish a legacy of giving the torch, and believing that NEON has a similar understanding, I ‘m sure we will get to discuss further on culture from Greece.

Concluding, we would like to mention two issues: in “Together”, the participation and the collaboration, which was evident in the performance, but also in the other two projects, since they are complementary to each other, there is sequence. What was the role of young people with whom you worked and what does this mean for you and your work?

As I already mentioned “Togetherness” is something that cannot be explained nor described. It is an expanding of consciousness into an awareness that pulsates in sync with a flow that feels organic and absolutely present. Being however with people “Together” implies that there is a collective identity they share: that is why the people I selected to actively participate in the performance are people who I believe share the awareness of what is to be an artist, if you want a human being, in terms of sharing. But let me add here a note on NEON volunteers: this is a very important feature of NEON! It breeds a new generation who really work towards change! Knowing that I could rely upon the fact that they would be present -generous to receive people- was an important key for the designing of my piece. Culture gets to be transmitted from human to human, like a handshake. You cannot achieve a handshake by yourself. It needs the meeting of opposites much in the same way of combining strands of DNA. In this sense culture is the DNA that makes us human.

What was the response of the public? What is the most intense-strong reaction or comment that will remain indelible in your memory? (We know that your exhibition visited from a wide audience: children, blinds, adults, art people, and tourists).

People liked the work beyond my wildest expectations. I think what happened, beyond the fact that they were surprised positively to find a contemporary art installation within the context of the archaeological space, was that the piece managed to resurface -through a memory inherent in the body- the basic core of culture as freedom, harmony and respect. I’ m talking about the fact that the instant people decide to step upon the piece they move slowly and inquisitively, having to find way and balance both the labyrinthine strings and the pattern on the surface. In this way what resurfaces is the memory of learning to walk. Walking is not a thing we should take for granted -after all we worked hard for nearly two years of our lives to learn to balance ourselves. Bipedalism is a cultural trait and has made us into humans and involves balancing opposite hemispheres of our brain much in the logic of Chess Continuum. In this sense we know that culture is indeed cultured, gradually and with the outmost respect gets to be cultivated, transforming who we are, our mind, our brainwave patterns, consequently our bodies. So I’m in between the blind person who asked to re-enter the piece and the Greek lady in her 60’s who after her initial surprise of finding a contemporary art work in the archeological space said: “Congratulations to all of us – we’ve changed!”

First Publication: www.dreamideamachine.com

© Interview – Efi Michalarou

Info: Pulsating Fields, First Commission: NEON, Ancient Agora of Athens, Duration: 8/10-30/11/14, Days & Hours: Everyday 8:00-15:00, Video projection every Saturday, 20:00, Stoa of Attalos, http://neon.org.gr/gr

* Special Events: Performance at “Pulsating Fields” on Sunday 23 of November, 13:00


| Συνεντεύξεις |


ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Αιμιλία Παπαφιλίππου στην Έφη Μιχάλαρου
LINK: http://www.dreamideamachine.com/?p=1880


Η Αιμιλία Παπαφιλίππου, ανήκει στους καλλιτέχνες που στο έργο τους διακρίνεται ένα βασικό μοτίβο-άξονας: στην περίπτωσή της πρόκειται για το «Σκακιστικό Συνεχές». Από την εποχή που την πρωτοσυνάντησα-αμέσως μετά την συμμετοχή της στην Biennale του Σάο Πάολο το 1991, εκπροσωπώντας την Ελλάδα- μέχρι σήμερα, το έργο της εξελίσσεται στο χρόνο και ξεδιπλώνεται στο χώρο. Έτσι ακριβώς συμβαίνει και με τα «Παλμικά Πεδία» του παρόντος, έργο που έγινε ως πρώτη ανάθεση του Οργανισμού ΝΕΟΝ, στα πλαίσια του προγράμματος «Έργο στην πόλη» όπου η σύγχρονη τέχνη δημιουργεί δημόσιο διάλογο με την Πόλη και τους Πολίτες. Έργο πολύ δυνατό, τρισυπόστατο: την εγκατάσταση μέσα στην Αρχαία Αγορά, να είναι βιωματική, υψηλών δονήσεων, συνενωτική, τη performance, διεθνών προδιαγραφών, πέρα από τα στενά Ελληνικά όρια, και το βίντεο που προβάλλεται στην Στοά του Αττάλου χωρίς να αντιπαρατίθεται το Αρχαίο Ελληνικό κάλλος. Η Παπαφιλίππου είναι μία καλλιτέχνιδα βαθιά στοχαστική και ο διάλογος μαζί της είναι σαν διαδρομή ζωής, μεστός και ουσιώδης, με αφορμή ένα πραγματικά μεγάλο, μνημειακό και συγκροτημένο έργο τα: «Παλμικά Πεδία».


Κα. Παπαφιλίππου παρουσιάζετε το έργο «Παλμικά Πεδία», στην Αρχαία Αγορά, στο πλαίσιο του City Project 2014, που είναι μία πρωτοβουλία του Οργανισμού ΝΕΟΝ, καταρχήν πως προέκυψε αυτή η συνεργασία και πως ανταποκριθήκατε εσείς σε αυτό το κάλεσμα;

Συνάντησα πρώτη φορά την εναρκτήρια δήλωση του ΝΕΟΝ στον τύπο και αισθάνθηκα πως διαθέτει μια επίγνωση πως ο πολιτισμός είναι φαινόμενο αλληλένδεσης – αυτό με ενεργοποίησε και τους προσέγγισα εγώ. Έστειλα ένα email ζητώντας μια συνάντηση, δηλώνοντας παράλληλα το βασικό εννοιολογικό εργαλείο μου: το ιδεόγραμμα Σκακιστικού με μια μονοκονδυλιά αποκαλύπτoντας ότι είναι πλέγμα, δίκτυο αλληλένδεσης. Αυτό θεώρησα που ίσως τους ενδιέφερε. Επιπλέον καθώς το ΝΕΟΝ δήλωνε ενδιαφέρον να ενισχύσει τη σύγχρονη τέχνη σε χώρους έξω απο τους προβλεπόμενους θεώρησα πως ίσως να έδειχναν ενδιαφέρον και για την ανάγκη μου να μπώ σε ένα αρχαιολογικό χώρο μέ ένα κουβάρι νήμα στα χέρια. Με έκπληξή μου όντως με δέχτηκε η διευθύντρια του ΝΕΟΝ Ελίνα Κουντούρη και μου δόθηκε η ευκαιρία να αναπτύξω περαιτέρω τις σκέψεις μου πάνω στην αντίληψη πως ο πολιτισμός είναι ένα συνεχές, ένα είδος ύφανσης. Μέσα από αυτή τη διαδικασία αποφασίστηκε και ανακοινώθηκε πως θα ήμουν ο πρώτος καλλιτέχνης που θα αναλάβει να κάνει «Έργο στην πόλη» κάπου -που δεν είχε ακόμη προσδιοριστεί- στο ιστορικό κέντρο. Λίγο μετά με προσκάλεσαν από το Υ.Π.Π.Ο. να συμμετάσχω στην έκθεση της Ελληνικής προεδρίας στις Βρυξέλλες «Ναυτίλος: Ταξιδεύοντας την Ελλάδα» όπου και συνάντησα την Νικολέττα Σαραγά, αρχαιολόγο υπεύθυνη της Αρχαίας Αγοράς. Εκεί, σε μια παρόρμηση που προέκυψε τρώγωντας και συζητώντας για τον πολιτισμό ως συνεχές –και χωρίς να γνωρίζει πως θα μπορούσαμε να υπολογίσουμε στη βοήθεια του ΝΕΟΝ- με κάλεσε να «κάνω κάτι» στην Αρχαία Αγορά! Βεβαίως δεν θα μπορούσα να είμαι ευτυχέστερη καθώς η Αρχαία Αγορά είναι ο γενέθλιος τόπος της Δημοκρατίας. Πραγματικά είναι ο πιο κατάλληλος τόπος για το Σκακιστικό Συνεχές ως δικτυακή συνείδηση (ένας όρος δικός μου) η επί τω κλασσικότερο ως διαλεκτική σύνθεση αντιθέτων θέσεων. Βεβαίως η πρότασή μου- μια εξαιρετικά λεπτομερής μελέτη- πέρασε από την έγκριση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Γενικώς αισθάνομαι πως αυτή η σχεδόν μαγική σύνταξη, αυτή η ταυτοχρονία προθέσεων και βουλήσεων,αντανακλά την συλλογικότητα ως φαινόμενο συντονισμού με τρόπο που μας ξεπερνάει όλους.


Tino Sehgal στην Ρωμαϊκή Αγορά και εσείς στην Αρχαία Αγορά, ταυτόχρονα με δύο εντελώς διαφορετικά έργα, με διαφορετικές εικαστικές προτάσεις και άλλες αναφορές, ήταν πρόκληση αυτό για σας ή γόνιμος καλλιτεχνικός διάλογος;


Γνωρίζοντας πως ο Tino Sehgal θα εξέθετε το έργο του στη Ρωμαική Αγορά (εκτός από το ότι θα μου δινόταν η ευκαιρία να βιώσω το έργο αυτό για το οποίο είχα ήδη διαβάσει) σαφώς αισθάνθηκα πως εγκαθίδρυε έναν διάλογο μεταξύ μας παρότι δεν μου δόθηκε ποτέ η ευκαιρία να τον γνωρίσω. Δεν μπορούσα λοιπόν παρά να είμαι ευτυχής που θα εξέθετα παράλληλα με έναν καλλιτέχνη που είχε κερδίσει τέτοια αναγνώριση. Με αυτήν την έννοια αυτό που συνέβη -και σημειωτέον καταγράφτηκε και σε κριτικές- είναι να συνυπάρξουν δύο σύγχρονοι καλλιτέχνες σε αρχαιολογικούς χώρους εξετάζοντας παράλληλα το τι συνιστά σύγχρονη τέχνη. Για εκείνον αυτό που είναι καθημερινή πρακτική στη μεσογειακή μας κουλτούρα -να συμμετέχεις σε διαδικασία ανοιχτού διαλόγου εννοώ- προτάθηκε ως καθοδηγούμενη performance. Για μένα το έργο, βρίσκεται κατ’ουσίαν (και διατρέχει όλες τις εκδηλώσεις των Παλμικών Πεδίων) στο να αλλάξει η αντίληψη που έχουμε για το «σκάκι» ως επικυριαρχία αν θέλετε, σε παραδοχή σκακιστικής διασύνδεσης, πλέγμα και δίκτυο συνεχών αλλαγών. Αν αντιληφθούμε αυτό τότε ο σεβασμός αποκαλύπτεται να είναι φυσικός νόμος. Και τα δύο έργα πιστεύω πως διαπραγματεύονται τη μνήμη και τον τρόπο που αρχειοθετούμε έννοιες… το τρόπο δηλαδή που εξυφαίνουμε πολιτισμό.


Ο χώρος της Αρχαίας Αγοράς, είναι εξαιρετικά δύσκολος, αλλά και η δική σας η πρόταση τόσο τολμηρή, όσο και επικίνδυνη, με την έννοια της αναμέτρησης με την αύρα και την ενέργεια του χώρου, αλλά και την ιστορία. Ωστόσο το εικαστικό αποτέλεσμα, επιβεβαιώνει και συνυπογράφει, όχι μόνο ότι εργαστήκατε σκληρά και πολυεπίπεδα, ώστε ένα σύγχρονο έργο να μην υπερυψούται της ιστορίας, αλλά ούτε η ιστορική και συλλογική μνήμη και συνείδηση να αφομοιώνει ένα σύγχρονο έργο, σας απασχολούσε αυτή η ιδέα καιρό, πριν από την πρόσκληση του ΝΕΟΝ;

Ευχαριστώ! Βεβαίως! Έλκομαι υποθέτω από μέρη έξω από τα παραδεδεγμένα θεσμικά πλαίσια, εκεί που είναι λιγότερο προβλέψιμα τα πράγματα. Αποφασίζοντας π.χ. να μην εκθέσω μέσα στον ευπρεπή χώρο που συμμαζεύτηκε μέσα στο χάος του κτηρίου του Ζενέτου στο Φιξ-για την εναρκτήρια έκθεση του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης-αλλά να προβάλλω το «FIXed in Flux» (το παγιωμένο εν ρευστώ θα μπορούσε νάναι η μετάφρασή του) μέσα στο ερείπιο του εναπομείνοντος κτηρίου ήταν πραγματικά επίτευγμα. Ακριβώς γιατί αποφάσισα να μην συνταχθώ με την φαινομενικώς κατάλληλη και αξιοσέβαστη οψη «Μουσείου». Τώρα που το σκέφτομαι έχω μάλιστα κάνει και μια προβολή επί αρχαιολογικών ευρημάτων, έξω στο δημόσιο χώρο στη πόλη των Χανίων, το 2006 νομίζω.Μου έκανε εντύπωση πως παρά το τσουχτερό κρύο ο κόσμος σταματούσε για ώρα… Όλα αυτά προκύπτουν από την αντίληψη πως ο πολιτισμός είναι ένα συνεχές, τεχνολογία της σκέψης και στρατηγική εξέλιξης, όπου τα έργα τέχνης είναι εργαλεία και παράλληλα και επιτεύγματα. Όπως δηλώνω στο πρόσφατο κείμενο: Όλα παλμός, σαν τα κύμματα της θάλασσας μα κι αυτά του κινητού σου. Πάλλονται, αλλάζουν μα και συνδέονται, σαν με κλωστή, σε δίκτυο συνεκτικό, πεδίο και πλέγμα, αφανές και άυλο αλλά απολύτως υπαρκτό. Σκακιστικό το Συνεχές, δηλαδή ενυπάρχει πάντα η διά της αντίθεσης σύνθεση, και σε αυτή την διαλεκτική μάχη, που συχνά λαβύρινθος μοιάζει, τα ένστικτα του παιχνιδιού είναι τα ίδια μ” αυτά της επιβίωσης. Μα ναι! τι άλλο; στην ανάγκη να κατανοήσει τη φύση για να επιβιώσει, ο άνθρωπος επινοεί λύσεις, σύμβολα…πολιτισμό ως μεταφύση. Βεβαίως λοιπόν η τέχνη δεν είναι παρά εργαλείο έκφρασης αλλά και μεταβολής της αντίληψής μας για τον εαυτό μας και τον Κόσμο. Υφαίνεται ξυφαίνεται λοιπόν το μέλλον, από όλους μας και από τον καθένα ξεχωριστά, και αυτή η αντίληψη γενέθλιο τόπο έχει την Αρχαία Αγορά των Αθηνών. Σε αυτή τη προσέγγιση -ας την ονομάσουμε δικτυακή συνείδηση- ο σεβασμός έχει αξία φυσικού νόμου.


Τι σημαίνει για σας ως καλλιτέχνη ο διάλογος μέσα στην Πόλη- με τον Πολίτη και την Πολιτεία, με την κυριολεκτική, αρχική έννοια των όρων;

Σκακιστικό Συνεχές ως πόλη , πολίτης, πολιτισμένα, πολιτισμός.


Παρακολουθώντας και τα τρία έργα των «Παλμικών Πεδίων», συνειδητοποιεί κανείς ότι το «Σκακιστικό Συνεχές» με το οποίο σας γνωρίσαμε εμπεριέχεται, φανερώνοντας, ότι υπάρχει συνέχεια και συνάφεια, όχι μόνο ως «Εκλεκτικές Συγγένειες», αλλά ως νήμα, όπως πολύ ωραία το χρησιμοποιείται, αόρατο και ενώνει όλο σας το έργο.

Πράγματι. Από το Σκακιστικό Συνεχές του 1992 στο των Παλμικών πεδίων της σήμερον, το κουβάρι ξετυλίγεται εξελισσόμενο…Απαιτεί να πάρω πρωτοβουλίες που –αν δεν έρχονταν από το ίδιο το έργο- ποτέ δεν θα μου περνούσαν από το μυαλό.


Παρόλο που στην καλλιτεχνική σας πορεία, ενυπάρχει η παρουσία σας, ως ένα είδος «Εναλλακτικής performance», εδώ η σχέση απουσίας -παρουσίας, που ισορροπούσε στο μεταξύ, απαλοίφθηκε, κάνοντας πια αισθητή την παρουσία σας με μία εξαιρετική-συγκινητική performance, εξαφανίζοντας όμως το «Εγώ», δημιουργώντας, μέσα από τα ορατά, αόρατα νήματα ένωσης-δράσης και διά-δρασης με τους θεατές, έτσι όπως εμείς τη βιώσαμε. Η performance σας είναι ένα συλλογικό έργο, όπου έχουν συνεργαστεί αρκετοί άνθρωποι, μοιάζει πολύ απλό, αλλά είναι εξαιρετικά δυνατό, υψηλών δονήσεων- έργο- βιωματικό, που θεωρείται ότι οφείλεται αυτό και ποιος ήταν ο στόχος σας, όταν τη σχεδιάσατε;

Ευχαριστώ και πάλι. Πράγματι όλη μου η δουλειά έχει διάσταση performance /επιτελεστικότητας. Από τις εγκαταστάσεις-χαρακτηριστό παράδειγμα η σκακιέρα του Σαο Παολο, έργο του 1991, με τίτλο «Playing in the fields of Time there is no winning ever» (Παίζοντας στα πεδία του Χρόνου δεν υπάρχει νίκη ποτέ)- σε διαδραστικά πρότζεκτ. Καιρό τώρα προσπαθώ να ενεργοποιήσω διαδραστικές καταστάσεις: από την έκθεση που επιμελούμην με τίτλο «Ύφανση της Τέχνης» όπου ζήτησα από συναδέλφους να διαδράσουν ο ένας επί του έργου του άλλου (η χρηματοδότηση αποσύρθηκε τελευταία στιγμή καθώς η εταιρεία έπεσε έξω και δεν πραγματοποιήθηκε τελικά η έκθεση). Αργότερα προσπάθησα να σχεδιάσω ένα διαδραστικό περιοδικό που εκδόθηκε κάποιες φορές, το Ατυπον. Προηγήθηκε του ίντερνετ, ενώ είχα υπόψη μου κάτι στη λογική της διάδρασης που αργότερα επέτρεψε το ίντερνετ… Ήταν πολύ νωρίς. Αυτή τη performance τη δόμησα απλά: Ζήτησα από ανθρώπους που σέβομαι βαθιά τη δουλειά τους, τον Ευθύμη Θεοδόση, μουσικό που κατασκευάζει τα δικά του μουσικά όργανα αλλά και άνθρωπο της εικόνας, καθώς είναι εικονολήπτης, και τη Μαριέλα Νέστορα αναγνωρισμένη χορογράφο και περφόρμερ της ομάδας yelpdanseco, να συμπράξουν μαζί μου και να δονήσουν χρόνο και χώρο έτσι ώστε να κάνουν τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν πόσο βαθειά διασυνδεμένοι και συγγενείς είμαστε όλοι. Επιπλέον ζήτησα απο συναδέλφους καλλιτέχνες- με βάση το ίδιο κριτήριο του σεβασμού- να βοηθήσουν,να μεταφέρουν το μήνυμα,το νήμα/νόημα…Η Αναστασία Λάμπρου, η Μαργαρίτα Πέτροβα, η Ελεάννα Μαρτίνου, η Ζωή Σαίντ, όπως επίσης άνθρωποι που νοιώθω πως είναι γενναιόδωροι στην προσφορά της ενέργειάς τους, και εδώ συμπεριλαμβάνω και τους εθελοντές μας. Γιατί ο τρόπος που βλέπω βασικά την performance, σε όλα, είναι να είναι κανείς απλά ζωντανός, παρών στο τώρα και στο εδώ, διατεθειμένος να είναι ανοιχτός στη ζωή… Με αυτή τη λογική όλοι έχουμε να αναγνωρίσουμε πως αυτό που αντιλαμβανόμαστε σαν «Εγώ» δεν είναι παρά μια κατασκευή, ένας επινοημένος μηχανισμός, μέσω βέβαια του οποίου καλούμαστε να δράσουμε και να αναγνωρίσουμε Εαυτόν και Κόσμο. Σε αυτή την αντίληψη, που είναι η συνείδηση,το Εγώ διευρύνεται χάνοντας τα όριά του, νοιώθοντας ένα με μια ροή που δεν περιγράφεται παρά μόνο βιώνεται.


Το πιο εντυπωσιακό έργο είναι η προβολή του βίντεο στην Στοά του Αττάλου, έργο Μνημειακό, διεθνών προδιαγραφών, μεστό και συμπυκνωμένο, που εγείρει πολλαπλά συναισθήματα, αλλά ταυτόχρονα και την αίσθηση του μέτρου, η οποία διαποτίζει όλο σας το έργο. Πόσο εύκολο ήταν να κρατήσετε αυτή την ισορροπία και πως προέκυψε;

Η προβολή είναι πράγματι ένα θέαμα που μπορεί κανείς να δεί από απόσταση ενώ η μαρμάρινη πλατφόρμα απαιτεί τη σωματική εμπλοκή. Σε όλα μ’ενδιαφέρει η σωματαισθητηριακή διαδικασία ως τρόπος που (υπολογίζοντας τις πληροφορίες) φτιάχνει νόημα. Με άλλα λόγια δεν εκπέμπω πληροφορίες ώστε να γίνουν δεκτές ως έχουν, εγγραφόμενες σε κατηγορίες ιδεών και εννοιών που προυπάρχουν καθιερωμένες.Ζητώ από τους ανθρώπους να βγάλουν συμπέρασμα από αυτό που είναι εκεί έξω.Να λύσουν τον γρίφο καθώς φτιάχνουν το δικό τους δρόμο προς μια κατανόηση- σε αυτό που καταλήγουν τέλος πάντων να κατανοήσουν-να είναι δηλαδή μοναδικοί. Συνεπώς ενεργοποιώ τη δημιουργικότητα μέσω της αίσθησης του παιχνιδιού, πράγμα που είναι μέρος την ανθρώπινης φύσης. Ως προς τη προβολή πάντα αισθανόμουνα πως η Αρχαία Αγορά αλλά και άλλα μέρη αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, αναπνέουν το βράδυ, πάλλονται… Η κιονοστοιχία της Στοάς του Αττάλου με γοήτευε. Την φωτογράφισα σε διαφορετικές ώρες της ημέρας, και όταν τοποθέτησα τις φωτογραφίες δίπλα τη μία στην άλλη, συνειδητοποίησα πως μου θύμιζαν γραμμοκώδικα/barcode: τη παλμική εναλλαγή 0,1 που κωδικοποιεί πληροφορίες δια μέσω της παρουσίας η απουσίας του ρεύματος. Αυτή η παρατήρηση μαζί με μια άλλη, την ομοιότητα του χιονιού της τηλεόρασης με το στραφτάλισμα της θάλασσας στον ήλιο, είναι τα βασικά μου εργαλεία για την προβολή. Συνδιασμένα βεβαίως με το ιδεογραμμα του Σκακιστικού Συνεχούς να μεταδίδει πως τόσο ο πολιτισμός όσο και η φύση είναι παλμικά πεδία. Πρόσφατα υπήρξα τυχερή να συμπεριληφθώ σε μια ομάδα που μας επέτρεψαν να μπούμε μέσα στο ναό του Ηφαίστου.Εκεί πλέον μου έγινε ολοφάνερο πως αυτό που φαίνεται ως ένα μεγάλο οικοδόμημα από μακριά είναι, όταν μπεις μέσα, μικρό. Αυτό συμβαίνει ακριβώς γιατί η κιονοστοιχία δονεί το φώς με τέτοιο τρόπο ώστε να μεγιστοποιεί μεγέθη διατηρώντας όμως παράλληλα το ανθρώπινο μέτρο.


Έχετε σκεφτεί να πραγματοποιήσετε αντίστοιχα έργα και σε άλλους χώρους, στην Ελλάδα και το εξωτερικό μέσα στην πόλη που δημιουργούν αυτό τον διάλογο μεταξύ σύγχρονης τέχνης, αρχαίας, αρχιτεκτονικής, αστικού τοπίου και θεατών, ως φορέων και εκ-φορέων, του έργου σας;

Ναι. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να αναφερθώ στον Κώστα Πράπογλου, αρχαιολόγο αλλά και επιμελητή και κριτικό σύγχρονης τέχνης, με έδρα το Λονδίνο, που όχι μόνο έχει συνεισφέρει ένα ωραίο κείμενο στον κατάλογο αλλά ήταν ο πρώτος που πίστεψε στο κατορθωτό αυτού του εγχειρήματος που οραματιζόμουν, με στήριξε, και ήταν δίπλα μου σε κάθε βήμα! Είχα επίσης την υποστήριξη του Γιάννη Βλασσόπουλου, ερευνητή μαθηματικού στη θεωρία υπεροχορδών στο Ihes της Γαλλίας, ο οποίος είναι ενεργός εταίρος στο διάλογό μας των 17 χρόνων, ο οποίος επίσης συμμετείχε με ένα πολύ ωραίο κείμενο στον κατάλογο. Χωρίς την ενίσχυση αυτών, αλλά και άλλων φίλων, την Αναστασία Λάμπρου ως βοηθό μου, τον Γιώργο Γρυπαίο να φωτογραφίζει για τον κατάλογο, τη Μαρία Μανέτα να κάνει τα τρισδιάστατα μοντέλα -για να αναφέρω μόνο μερικούς- δεν θα είχα τη δύναμη να τα βγάλω πέρα.


Θα θέλατε να παραμείνει στο χώρο ή να περάσετε όπως χαρακτηριστικά υποστηρίζετε τη σκυτάλη στον επόμενο καλλιτέχνη ο οποίος θα μπορούσε δυνητικά να είναι;

Όπως είπα προηγουμένως αντιλαμβάνομαι τον πολιτισμό ως ύφανση συνεχούς-συνεπώς αυτό που θέλησα να κάνω είναι να υποστηρίξω πως υπάρχει όντως σύγχρονη τέχνη στην Ελλάδα και αυτό δεν νοείται να αντιμετωπίζεται ως οξύμωρον. Έχουμε όλοι, και αναφέρομαι συλλογικά εδώ, να αντιληφθούμε (και ας συμπεριλάβω το ΕΜΣΤ, την Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, το ΝΕΟΝ αν θέλετε, και εμού συμπεριλαμβανομένης, αλλά και οποιονδήποτε θέλησε να πάρει η έχει πολιτισμική ευθύνη) πως το να εισάγουμε αναγνωρισμένους καλλιτέχνες είναι μάλλον εύκολο. Δεν ενέχει ρίσκο, αφού άλλωστε είναι αναγνωρισμένοι στο πολιτισμικό περιβάλλον από όπου προέρχονται. «Χώροι» στην Ελλάδα υπάρχουν, και ωραίοι είναι, και επιπλέον όντας ιστορικής σημασίας ενεργοποιούν γνησίως το ενδιαφέρον.Σε εποχές κρίσης δε πολύ περισσότερο. Θα πρέπει λοιπόν να καταλάβουμε ότι ο στόχος είναι να υποστηρίξουμε, και κυρίως να εξάγουμε να προσθέσω, αυτό που θα μπορούσε να συντελέσει στον διεθνή διάλογο που συνιστά τη σύγχρονη τέχνη. Βρισκόμαστε μακράν αυτού. Αλλιώς, όντας αδρανείς απλά επιτρέπουμε την πολιτισμική παρέμβαση, αν όχι την πολιτισμική εξομοίωση. Μια καλή ισορροπία του τι συμβαίνει διεθνώς ενώ παράλληλα να ενισχύεται η πολιτισμική παραγωγή εδώ είναι ακόμη ζητούμενο. Με αυτήν την έννοια λοιπόν, θα ήθελα, αυτό που βίωσα εγώ με την υποστήριξη του ΝΕΟΝ, να συνεχίσει: καλλιτέχνες, άσχετο αν είναι Ελληνες η όχι, να παράγουν καινούργια έργα για τις συγκεκριμένες συνθήκες, όπως εγώ. Αυτό που είναι καθοριστικής σημασίας είναι πως η πολιτισμική παραγωγή να εμπνέται και να παράγεται εδώ, και εφόσον είναι υψηλής ποιότητας, σταδιακά να συμπεριληφθεί στον διεθνή διάλογο που είναι η σύγχρονη τέχνη. Βεβαίως ενεργοποιώ την έννοια του «FIXed in Flux», του παγιωμένου εν ρευστώ που προανέφερα.Με εστίαση επί αυτού που βρίσκεται συνεχώς εν τω γίγνεσθαι, και εννοώ την τέχνη και τη δημιουργικότητα, πιστεύω πως αν το Φιξ εξέθετε τη σταδιακή μετατροπή του σε Μουσείο, ως έργο εν εξελίξει, τώρα θα είχαμε ήδη ένα λειτουργικό, διεθνούς εμβέλειας, Μουσείο. Είμαι πλέον πεπεισμένη πως προγράμματα ευπρέπειας, σχεδιασμένα σαν βρισκόμαστε κάπου αλλού από το χάος που είμαστε, καλλωπισμού και πρόσοψης δεν συνεισφέρουν στην πολιτισμική μας σύνταξη. Με αυτήν την έννοια βεβαίως θέλω να δημιουργήσω μια κληρονομιά δίνοντας την σκυτάλη και πιστεύοντας πως το ΝΕΟΝ έχει παρόμοια αντίληψη είμαι σίγουρη θα συζητάμε περαιτέρω για πολιτισμό από την Ελλάδα.


Κλείνοντας, θα θέλαμε να αναφερθούμε σε δύο θέματα: στο «Μαζί», τη συμμετοχή και τη συνεργασία, που ήταν έκδηλη στην performance, αλλά και στα άλλα δύο έργα, αφού είναι συμπληρωματικά μεταξύ τους, υπάρχει αλληλουχία. Ποιος ήταν ο ρόλος των νέων παιδιών με τα οποία συνεργαστήκατε και τι σημαίνει αυτό για σας και το έργο σας;

Όπως προανέφερα το «Μαζί» είναι κάτι που δεν εξηγείται η περιγράφεται. Πρόκειται για μια διεύρυνση της συνείδησης σε μια αντίληψη που πάλλεται σε συντονισμό με μια ροή που μοιάζει οργανική και απόλυτα παρούσα. Το να είναι όμως άνθρωποι «Μαζί» υποθέτει πως υπάρχει μια συλλογική ταυτότητα που μοιράζονται: γι’ αυτό τα άτομα που επέλεξα να συμπράξουν στην performance είναι άνθρωποι με συνείδηση της καλλιτεχνικής τους υπόστασης, αν θέλετε της ανθρώπινης υπόστασης, ως προς την έννοια του μοιράζομαι. Θα ήθελα εδώ να αναφερθώ στους εθελοντές του ΝΕΟΝ. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό του ΝΕΟΝ. Καλλιεργεί μια νέα γενιά αποφασισμένη να δουλέψει για την αλλαγή! Γνωρίζοντας ότι θα μπορούσα να υπολογίζω στο γεγονός πως θα ήταν παρόντες, γεναιόδωρα να υποδεχτούν ανθρώπους, ήταν ένα σημαντικό στοιχείο για το σχεδιασμό του έργου. Ο πολιτισμός δίνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, όπως μια χειραψία. Δεν μπορείς να κάνεις χειραψία με τον εαυτό σου. Χρειάζονται δύο ώστε να επιτευχθεί η συνάντηση κατά τον ίδιο τρόπο που συνδυάζονται οι έλικες του DNA. Κατ’ αυτήν την έννοια ο πολιτισμός είναι το DNA που μας κάνει ανθρώπους.


Και ποια ήταν η ανταπόκριση του κοινού; Η πιο δυνατή- έντονη αντίδραση ή σχόλιο που θα μείνει ανεξίτηλο στην μνήμη σας; (Γνωρίζουμε ότι πέρασαν από την έκθεση: παιδιά, τυφλοί, ενήλικες, ειδικοί, αλλά και ένα ευρύ κοινό).

Στο κοινό άρεσε το έργο πέρα από κάθε μου προσδοκία. Νομίζω πως αυτό που συνέβη, πέρα από το γεγονός πως εξεπλάγησαν θετικά βρίσκοντας σύγχρονη τέχνη μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, ήταν πως το έργο κατάφερε να ανασύρει –μέσω μιας μνήμης ενυπάρχουσας στο σώμα- τον βασικό πυρήνα του πολιτισμού ως ελευθερίας, αρμονίας και σεβασμού. Μιλώ για το γεγονός πως από τη στιγμή που οι άνθρωποι αποφασίζουν να ανέβουν στην πλατφόρμα κινούνται αργά και εξερευνητικά καθώς έχουν να ισορροπήσουν τα διαφορετικά δεδομένα του λαβυρίνθου των νημάτων και του μοτίβου στο πάτωμα.Κατ’αυτόν τον τρόπο αυτό που αναδύεται στη συνείδηση είναι η μνήμη του να μαθαίνεις να περπατάς. Το να περπατάς δεν θάπρεπε να θεωρείται δεδομένο-άλλωστε δουλέψαμε σκληρά, σχεδόν για δύο σχεδόν χρόνια από τη ζωή μας, για να μάθουμε να εξισορροπούμε τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου μας κατά τη λογική του Σκακιστικού Συνεχούς. Κατ’ αυτήν την έννοια η καλλιέργεια πολιτισμού, απαιτεί ακριβώς αυτό, καλλιέργεια, σταδιακή και με ύψιστο σεβασμό, που μεταμορφώνει αυτό που είμαστε, τον νού μας, τις εγκεφαλικές μας λειτουργίες και συνεπώς και το σώμα μας. Έτσι βρίσκομαι μεταξύ του να αναφέρω τον τυφλό επισκέπτη που ζήτησε να ξανανέβει στην πλατφόρμα, και την Ελληνίδα κυρία γύρω στα 60, που μετά την αρχική έκπληξη να βρεί σύγχρονη τέχνη στο αρχαιολογικό χώρο είπε: «Συγχαρητήρια σε όλους μας-έχουμε αλλάξει!»


Πρώτη Δημοσίευση: www.dreamideamachine.com

© Συνέντευξης – Έφη Μιχάλαρου

Info:Παλμικά Πεδία, Ανάθεση: ΝΕΟΝ, Αρχαία Αγορά Αθηνών, Διάρκεια: 8/10-30/11/14, Λειτουργία: Καθημερινά 8:00-15:00, Βιντεοπροβολή κάθε Σάββατο, 20:00, Στοά του Αττάλου, http://neon.org.gr/gr


| Ευχαριστίες |


Να ευχαριστήσω θερμά το ΝΕΟΝ και τον ιδρυτή του Δημήτρη Δασκαλόπουλο γιατί, εκτός από συλλέκτης, αποφάσισε να ρισκάρει στην παραγωγή του πολιτισμικού μας παρόντος, τη διευθύντρια Ελίνα Κουντούρη για την αποφασιστικής σημασίας συμβολή της, την Ειρήνη Κιαχτύπη, την Αφροδίτη Μποντζώρλου, την Μαλβίνα Δεληγιάννη, την Άλκηστη Δημάκη και όλους τους ανθρώπους του ΝΕΟΝ για την ουσιαστική φροντίδα τους.

Τον αρχαιολόγο-αρχιτέκτονα, επιμελητή και κριτικό τέχνης Κώστα Πράπογλου που πίστεψε εξαρχής ότι μπορεί να είναι εφικτό αυτό που χρόνια με απασχολούσε, με στήριξε να το τολμήσω και στη συνέχεια στήριξε βήμα-βήμα, καθημερινά και ουσιαστικά τη δημιουργική πράξη και ας ήταν μακριά.

Τον ερευνητή μαθηματικό Γιάννη Βλασσόπουλο που ο διάλογός μας των 17 χρόνων με έκανε να πιστεύω πως η δημιουργική έρευνα είναι κοινή γλώσσα -ακόμη κι αν δεν γίνεται πλήρως κατανοητή- γιατί εκφράζεται πραγματικά σε όλες τις περιπτώσεις η σχέση μας με το ανείπωτο της ομορφιάς, που δεν είναι άλλο από αγάπη.

Την αρχιτέκτονα Μαρία Μανέτα που πάντα στέκεται δίπλα μου, σε κάθε ανάγκη προκύψει της δουλειάς. Τον Νίκο Μαλεβίτη και το μαρμαράδικό του γιατί εκτός από την άψογη δουλειά πάντα χαμογελάει, κι ας το λέει για τους άλλους! Τον Γιάννη Μπικάκη τον μηχανουργό, για την καλοκαιρινή άδεια που δεν έκανε. Τον Πέτρο Μαμαλάκη για την τεχνική υποστήριξη στη βιντεοπροβολή αλλά και τον ενθουσιασμό του.

Τον φίλο και μοντέρ Νότη Μπένο που υπήρξε και συνεχίζει να είναι ο πρώτος με τον οποίο θα συζητήσω τη συγκρότηση συστημάτων, είτε είναι στο μοντάζ είτε είναι στην καθημερινότητα, με αποτέλεσμα να ηρεμεί η ψυχή μου.

Τον Θύμιο Πρεσβύτη και το ατελιέ του για τον κατάλογο που βγήκε όχι μόνον αβίαστα, αλλά με άρωμα και γεύση αληθινού μήλου. Τον Αλέξανδρο Παπαϊωάννου για τα γραφικά του, που μου κέρδισαν χρόνο. Τον κ. Γιαννίση και την κ. Σίσκου της Hilti που κάνανε τον κόπο να καθησυχάσουν την αγωνία μου με δοκιμές .

Την Ζωή Σαΐντ που εκτός από την επιμέλεια των κοπών στο μαρμαράδικο, μου έφερε φωτογραφίες από τις διακοπές της γιατί «βλέπει αυτό το σχήμα πια παντού». Τη φίλη και συνάδελφο εικαστικό Μαργαρίτα Πέτροβα που αλίευσε εικόνες για χάρη μου ώστε να τις συμπεριλάβω στον κατάλογο. Την Αναστασία Λάμπρου, φίλη και φοιτήτρια στην Καλών Τεχνών, που με κέφι και ορθή κρίση, συμβάλλει από την αρχή σε αυτό που ξεγεννιέται. Τη φίλη Δανάη Φιλώτη που πάντα οι παρατηρήσεις της επί της γλώσσας βοηθάνε να ξεκαθαρίσω αυτό που οφείλει να ειπωθεί. Τη φίλη χορογράφο Μαριέλλα Νέστορα και τον μουσικό Ευθύμη Θεοδόση που πιστέψανε στη διάσταση της περφόρμανς που έχει το έργο και θα υφάνουμε μαζί αυτήν την επόμενη κίνηση. Τον φίλο φωτογράφο Γιώργο Γρυπαίο, που εμπιστεύομαι απόλυτα να φωτογραφήσει το έργο στην αδιόρατη και δύσκολο να αποδωθεί διάσταση των σχέσεων και των ανθρώπινων ψυχών.

Την Μαρία Λιάσκα, την Ευρύκλεια Αλεξανδράκη και την Κλειώ Τσόγκα για την ουσιαστική φροντίδα τους.

Και, βέβαια, καταλήγοντας να ευχαριστήσω θερμά την αρχαιολόγο Νικολέττα Σαραγά -αλλά και τον Κωνσταντίνο Κίσσα, Προϊστάμενο της Α΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων- που έτσι απλά, μου πρότεινε «να κάνουμε κάτι» κάνοντάς μου την τιμή να με καλέσει σε αυτό τον τόπο. Δίχως μάλιστα να γνωρίζει πως είχα ήδη προσεγγίσει το ΝΕΟΝ να υποστηρίξει κάτι παρόμοιο μ’ ένα κουβάρι νήμα στα χέρια! Υπενθυμίζοντάς μου έτσι, πως έχουν νόημα τα απλά και ανθρώπινα, με άλλα λόγια, η μαγική ταυτοχρονία προθέσεων, βουλήσεων και αναγκών παράγει μια πραγματικότητα ως έκφραση συντονισμού και συλλογικού σχεδιασμού που μας υπερβαίνει.

Με την ολοκλήρωση της έκθεσης να ευχαριστήσω επίσης από καρδιάς την υπεύθυνη εθελοντών του ΝΕΟΝ Ντόσση Ιορδανίδου και τους εθελοντές Αννίτα Αποστολάκη, Ηδύλη Γκλιάτη, Βάλια Γούλα, Ρέα Γραμματικοπούλου, Αριστοτέλη Ζιώγα, Κλεοπάτρα Καλλιγέρη, Τέση Κανακάρη, Άκη Κόκκινο, Ειρήνη Λουκρέζη, Αντώνη Μαλακτάρη, Αλεξάνδρα Πειρουνάκη, Δεληγίνα Πρίφτη, Κωσταντίνο Ραπτόπουλο, Φωτεινή Ρεντζή, Γεωργία Σουβατζή, Κλαίρη Τζούφλα, Μελίνα Χατζηβαγγέλη που ξενάγησαν τους επισκέπτες με θέρμη και ενθουσιασμό αλλά και φωτογράφισαν το έργο συμβάλλοντας στην αποτύπωσή του.


| Acknowledgments |


I would like to thank NEON and its founder Dimitris Daskalopoulos who, besides collecting, has decided to risk in the production of our cultural present, NEON’s director Elina Kountouri for her decisive contributiοn, Irene Kiachtypi, Afroditi Bontzorlou, Malvina Deligianni, Alkistis Dimaki and all the people of NEON for their care.

Archaeologist-architect, curator and art critic Kostas Prapoglou who has believed from the very beginning that what preoccupied me for years could actually be done, supported me to act upon it and in the process encouraged the creative act, day in day out, although he was stationed far away.

Mathematician researcher Yiannis Vlassopoulos, with whom I have been conversing for 17 years, convinced me that creative research is a language to be shared, although it may not be fully comprehensible at times, since in all cases it relates to the ineffable of beauty, which after all is nothing but love.

Maria Maneta, architect, who is always at my side.

Nikos Malevitis, stoneworker, not only superb in working with marble but always smiling.

Yiannis Bikkakis, machinist, who skipped his summer vacations.

Petros Mamalakis for technically and enthusiastically supporting the video projection.

Friend and video editor Notis Benos who has been the first and last to talk about structuring systems, whether it is pictorially or in everyday life, setting my soul at ease.

Thymios Presvytis and his studio, for designing a catalogue not only effortlessly but with the taste and aroma of real apples.

Alexandos Papaioannou for his graphics, which saved me valuable time.

Mr. Yiannisis and Ms. Siskou of Hilti, who were kind enough to pacify my anxiety by making tests.

Zoe Said, who not only took care of the marble cuts but also brought me photos from her vacations because she recognizes now this pattern everywhere”.

Margarita Petrova, the friend and colleague who fished images for my shake in order to set them in the catalogue. Anastasia Lambrou, friend and Fine Arts student, who contributed from the very beginning with zest and reason.

Danae Filloti , friend, whose remarks on language have contributed towards helping me clarify what needs to be said.

Mariela Nestora, choreographer, and musician Efthimis Theodosis, who both believed in the performance element of the piece and will help me weave this next move together.

Giorgos Gripeos, photographer and friend who I trust completely, to relay in photographing images of the invisible, hence difficult to capture, level of relationships.

Maria Liaska,Eyrykleia Alexandraki and Kleio Tsogka for their most essential care.

And, of course, last but not least, I would like to sincerely thank archaeologist Nikoletta Saraga –as well as Konstantinos Kissas for supporting her proposal- who invited me unofficially at this place to “do something”, and without knowing that I had already approached NEON foundation with a similar concept and a ball of twine at hand. This reminded me of the meaning of the human side of things and the priceless value of working with passion. In other words, this magical simultaneity of intentions, volition and need creates a reality that reflects synchronicity and collective planning that exceeds us.

With the completion of the exhibition I would also like to sincerely thank Dossy Iordanidou, in charge of the NEON volunteers, and the volunteers themselves Anita Apostolaki, Hdyli Gliati, Valia Goula, Rea Grammatopoulou, Aristotelis Ziogas, Cleopatra Kalligeri, Tesi Kanakari, Akis Kokkinos, Irini Loukrezi, Anton Malaktaris, Alexandra Peirounaki, Deligina Prifti, Constantinos Raptopoulos, Fotini Rentzi, Georgia Souvatzi, Klairi Tzoufla, Melina Chatzivagheli who have been guiding visitors with fervor and enthusiasm and also photographed the piece contributing in its documentation.

Η Αιμιλία Παπαφιλίππου (www.aemiliapapaphilippou.com) γεννήθηκε το 1961 στην Ασμάρα, Ανατολικής Αφρικής και ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Αποφοίτησε από την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών το 1985 και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο New York University με διδακτική υποτροφία απαλλαγής διδάκτρων του πανεπιστημίου και με υποτροφία Ωνάση.

Έκπροσώπησε την Ελλάδα το 1991 στην Sao Paolo Biennale με επιμέλεια της Μαρίας Μαραγκού, το 2000 στην έκθεση “©Europe Exists” με επιμέλεια των Harald Szeemann και Rosa Martinez, και το 2002 στην έκθεση “Open” με επιμέλεια Λίνας Τσίκουτα. Συμμετείχε στην έκθεση της Ελληνικής Προεδρίας «Ναυτίλος:Tαξιδεύοντας την Ελλάδα» στην Bozar των Βρυξελλών, με κείμενο του Κώστα Πράπογλου.

Σχεδίασε και επιμελήθηκε της κατασκευής της εγκατάστασης “Liquid Sky” στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του ιδρύματος Ωνάση.

Έχει διδάξει στο μεταπτυχιακό τμήμα της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών.

Aemilia Papaphilippou (www.aemiliapapaphilippou.com) was born in 1961 in Eritrea, East Africa and lives and works in Athens.

She graduated from the Athens School of Fine Arts in 1985 and New York University in 1989 having received an Onassis scholarship and a tuition remission teaching assistantship by NYU.

She represented Greece in 1991 at the 21st Sao Paolo Biennale curated by Maria Maragu, in 2000 in «©Europe Exists» curated by Harald Szeemann and Rosa Martinez, and in 2002 in «Open» curated by Lina Tsikouta. She participated in the 2014 exhibition of the Greek Presidency at Bozar, Brussels “Nautilus:Navigating Greece” with a text by Kostas Prapoglou.

She created and supervised construction of the installation «Liquid Sky» at the Onassis Cultural Center.

She has taught at the post graduate level of the Athens School of Fine Arts.

This catalogue was published on the occasion of the program NEON City Project 2014 and the exhibition
“Pulsating Fields”, Aemilia Papaphilippou,
Ancient Agora, Athens, Greece
8 October-30 November 2014

This exhibition is the first of the
NEON City Project Series.

Issued by NEON Organisation for Culture and Development D.Daskalopoulos | neon.org.gr

Designed by Thymios Presvytis
(Peak Publishing)

Developing by concept+

Screen 9. Μargarita Petrova
Screen 19, 20, 3D images, Maria Maneta
Screen 28, 29, 33, 34, 35, 48, 51. Giorgos Gripeos
Screen 38, 39. Anastasia Lambrou
Screen 40, 41, 43, as well as the performance photographs included in the video, Natalia Tsoukala
Screen 42. Eleni Mylonas
Screen 49, 50. Notis Benos
Music, indicative of the live performance, Efthimis Theodossis
Documentation of the video-projection on the stoa of Attalos, Notis Benos
The rest of photos and videos by the artist
Text of Elina Kountouri translated from English to Greek and text of Nikoletta Saraga translated from Greek to English
by Maria Skamaga

All rights reserved. No part of this book may be reprinted or reproduced or utilised in any form by any electronic, mechanical or other means, now known or hereafter invented, including photocopying and recording, or in any information storage or retrieval system,without permission in writing from the publishers.

© publication NEON 2014
© authors of the texts
© works the artist
© photos the photographer

Ο κατάλογος εκδόθηκε με αφορμή το πρόγραμμα NEON City Project 2014
και την έκθεση
«Παλμικά Πεδία», Αιμιλία Παπαφιλίππου,
Αρχαία Αγορά, Αθήνα
8 Οκτωβρίου 2014-30 Νοεμβρίου 2014

Η έκθεση αυτή είναι η πρώτη της σειράς
NEON City Project Series.

Εκδόθηκε από τον Οργανισμό Πολιτισμού
και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ
Δ.Δασκαλόπουλος | neon.org.gr

Σχεδιάστηκε από τον Θύμιο Πρεσβύτη
(Peak Publishing)

Developing by concept+

Screen 9. Μαργαρίτα Πέτροβα
Screen 19, 20, τρισδιάστατες απεικονίσεις, Μαρία Μανέτα
Screen 28, 29, 33, 34, 35, 48, 51. Γιώργος Γρυπαίος
Screen 38, 39. Αναστασία Λάμπρου
Screen 40, 41, 43, όπως και οι φωτογραφίες της performance που συμπεριλαμβάνονται στο video, Ναταλία Τσουκαλά
Screen 42. Ελένη Μυλωνά
Screen 49, 50. Νότης Μπένος
Μουσική, ενδεικτική της performance, Eυθύμης Θεοδόσης
Αποτύπωση της βιντεοπροβολής επί της στοάς του Αττάλου, Νότης Μπένος
Οι υπόλοιπες φωτογραφίες και βίντεο, της καλλιτέχνιδας
Κείμενο Ελίνας Κουντούρη μεταφρασμένο
από τα Αγγλικά στα Ελληνικά και κείμενο Νικολέττας Σαραγά από τα Ελληνικά στα Αγγλικά από την Μαρία Σκαμάγκα

Όλα τα δικαιώματα προστατεύονται. Δεν επιτρέπεται η ανατύπωση ή αναπαραγωγή ή χρήση σε οποιαδήποτε μορφή οποιουδήποτε μέρους αυτού του βιβλίου, είτε με ηλεκτρονικά ή μηχανικά ή άλλα μέσα, τα οποία είτε υφίστανται είτε πρόκειται να ανακαλυφθούν στο μέλλον, συμπεριλαμβανομένων φωτοτυπιών ή ηχογραφήσεων, ή με σώρευση πληροφοριών ή συστήματος άντλησης, χωρίς γραπτή άδεια από τους εκδότες.

© έκδοση ΝΕΟΝ 2014
© συγγραφείς των κειμένων
© έργα του καλλιτέχνη
© φωτογραφίες των φωτογράφων